از کدام بطری پلاستیکی می توان چند بار استفاده کرد؟

در کف بطری‌های پلاستیکی، علامتی مثلثی شکل با سه فلش و عددی بین ۱ تا ۷ دیده می‌شود. این اعداد نشان‌دهنده نوع پلاستیک به‌کاررفته و قابل استفاده مجدد بودن یا نبودن بطری هستند. مدتی است این باور رواج یافته که استفاده از آب معدنی، نوشابه و دیگر نوشیدنی‌هایی که در بطری پلاستیکی بسته‌بندی می‌شوند، می‌تواند به طبیعت و سلامت انسان آسیب برساند. امروزه بطری‌های پلاستیکی به عضوی ثابت از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند و تقریباً هر فرد یک بطری آب یا قمقمه پلاستیکی همراه دارد. بیشتر این بطری‌ها در گروه ظروف یکبار مصرف قرار می‌گیرند و استفاده دو یا سه‌باره از آن‌ها برای سلامتی مضر است، زیرا انواع باکتری‌ها و ویروس‌ها در آن‌ها رشد می‌کنند و حتی ممکن است موجب ابتلا به هپاتیت A شوند.

بطری های پلاستیکی با قابلیت چند بار استفاده

شفاف بودن این بطری ها سبب شده بسیاری از افراد پس از اتمام محتوای بطری از آن ها استفاده مجدد کنند و برای مصارف دیگری آن ها را به کار ببرند اما باید توجه کرد که همه بطری ها قابلیت استفاده مجدد را ندارند. بطری هایی که از جنس های زیر هستند، قابلیت مصرف مجدد را دارند:

• LEPE
• PETE
• HDPE
• LEPE PP
• PS
• V
  همچنین بطری هایی که در انتهای آن ها علامت هایی نظیر موارد زیر درج شده یعنی مناسب فریز کردن و چندین بار مصرف می باشند:
• PP5
• LDPE4
• HDPE2

علامت بطری های چندبار مصرف

بطری‌های پلاستیکی دارای یک علامت مثلثی شکل با سه فلش و یک عدد در داخل آن هستند که نوع پلاستیک به کار رفته و قابلیت استفاده مجدد آن را مشخص می‌کند. این اعداد از ۱ تا ۷ هستند و هر کدام معنای خاصی دارند.

• PET یا PETE (پلی‌اتیلن ترفتالات) – کد ۱: رایج‌ترین ماده برای تولید بطری‌های آب معدنی، نوشابه و آبمیوه است. این پلاستیک شفاف و سبک، برای یک بار مصرف طراحی شده و استفاده مکرر از آن به دلیل احتمال آزاد شدن مواد شیمیایی و دشواری شست‌وشو توصیه نمی‌شود. قرار گرفتن این بطری‌ها در معرض گرما یا نور خورشید می‌تواند خطر را بیشتر کند.
• HDPE (پلی‌اتیلن با چگالی بالا) – کد ۲: پلاستیکی کدر، سفت و مقاوم که در ساخت بطری شیر، شامپو و برخی بطری‌های آب با دوام بیشتر به کار می‌رود. HDPE نسبتاً ایمن است و برای استفاده چندباره، حتی در فریزر، مناسب محسوب می‌شود.
• PVC یا V (پلی‌وینیل کلراید) – کد ۳: به دلیل وجود مواد شیمیایی مضر مانند کلرین و فتالات، استفاده مجدد آن برای نگهداری مواد غذایی یا نوشیدنی خطرناک است و باید از آن پرهیز کرد.
• LDPE (پلی‌اتیلن با چگالی پایین) – کد ۴: پلاستیکی نرم و انعطاف‌پذیر که در ساخت برخی بطری‌های فشاری و ظروف انعطاف‌پذیر استفاده می‌شود. این نوع پلاستیک مواد شیمیایی خطرناک آزاد نمی‌کند و استفاده مجدد از آن نسبتاً ایمن است.
• PP (پلی‌پروپیلن) – کد ۵: پلاستیکی سفت، مقاوم در برابر حرارت و با دوام که برای ظروف نگهداری غذا، بطری‌های کودک و بطری‌های سس کاربرد دارد. PP یکی از ایمن‌ترین گزینه‌ها برای استفاده مجدد، حتی با نوشیدنی‌ها و مواد غذایی گرم، به شمار می‌رود.
• PS (پلی‌استایرن) – کد ۶: در ساخت لیوان‌ها و ظروف یکبار مصرف و فوم استفاده می‌شود. این پلاستیک می‌تواند ماده سمی «استایرن» آزاد کند و برای استفاده مجدد مناسب نیست.
• OTHER یا PC (پلی‌کربنات) – کد ۷: شامل انواع مختلف پلاستیک، از جمله پلی‌کربنات، که ممکن است حاوی BPA باشند؛ ماده‌ای که بر سیستم هورمونی تأثیر منفی می‌گذارد. اگر روی بطری برچسب «BPA-free» درج نشده باشد، بهتر است از استفاده مجدد آن خودداری کنید.

بطری‌هایی با کدهای ۲ (HDPE)، ۴ (LDPE) و به‌ویژه ۵ (PP). بطری‌های آب معدنی با کد ۱ (PET) تنها در موارد محدود و با رعایت شست‌وشوی کامل و عدم قرار گرفتن در معرض حرارت بالا قابل استفاده‌اند، اما برای سلامت بیشتر توصیه می‌شود از آن‌ها صرف‌نظر کنید.

نکاتی درباره بطری پلاستیکی که قابلیت چندبار استفاده دارد

با رعایت این نکات، می‌توانید از بطری‌های پلاستیکی چندبار مصرف خود به شکلی ایمن و بهداشتی استفاده کرده و به حفظ محیط زیست نیز کمک کنید.

زمان تعویض: اگرچه این بطری‌ها برای استفاده مجدد ساخته شده‌اند، اما عمر مفیدی دارند. کارشناسان توصیه می‌کنند که هر چند ماه یکبار یا در صورت مشاهده خراش، تغییر رنگ یا بوی نامطبوع، آن‌ها را تعویض کنید.

استفاده اختصاصی: برای جلوگیری از انتقال میکروب‌ها، بهتر است هر فرد از بطری شخصی خود استفاده کند و بطری‌ها را به اشتراک نگذارد.

اجتناب از پر کردن بیش از حد: بطری را تا لبه پر نکنید، زیرا این کار باعث افزایش فشار و در نتیجه نشت مایع می‌شود و همچنین سطح دهانه بطری به آلودگی‌های بیشتری در محیط اطراف حساس است.

بوی نامطبوع: اگر بطری شما بوی نامطبوعی گرفت، می‌توانید برای از بین بردن آن، محلول آب و سرکه را به مدت یک شب در آن نگه دارید و سپس به خوبی آن را بشویید. همچنین می‌توانید از جوش شیرین به عنوان یک ضدعفونی‌کننده طبیعی استفاده کنید.

تأثیر بر طعم آب: برخی از پلاستیک‌ها، به ویژه پس از استفاده طولانی مدت، ممکن است طعم آب را تغییر دهند. اگر متوجه چنین تغییری شدید، بهتر است بطری را تعویض کنید.

روشهای استفاده مجدد از بطری نوشابه

استفاده مجدد از بطری‌های نوشابه با وجود اینکه می‌تواند به کاهش زباله کمک کند، نیازمند رعایت نکات ایمنی است. در حالی که از این بطری‌ها می‌توان برای مقاصد غیرخوراکی مانند ساخت گلدان‌های کوچک، آبیاری گیاهان یا نگهداری وسایل استفاده کرد، به دلیل ساخته شدن از پلاستیک PET (علامت عدد ۱) برای نگهداری مجدد نوشیدنی‌ها یا مواد غذایی خشک مانند حبوبات توصیه نمی‌شوند. این بطری‌ها به مرور زمان دچار خراشیدگی می‌شوند که می‌تواند محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها باشد.

در اینجا به برخی از نکات کلیدی در مورد استفاده مجدد از بطری‌های پلاستیکی اشاره می‌کنیم:

1-بطری ها را به درستی تمیز کنید. قبل از استفاده مجدد از هر بطری پلاستیکی، آن را به طور کامل با آب گرم و صابون بشویید. همچنین می‌توانید از یک برس نرم برای تمیز کردن داخل بطری استفاده کنید.

2-از بطری ها برای نگهداری مواد غذایی استفاده نکنید. بطری های پلاستیکی برای نگهداری طولانی مدت مواد غذایی مناسب نیستند. بهتر است از ظروف شیشه‌ای یا فلزی برای این منظور استفاده کنید.

3-بطری ها را در برابر نور مستقیم خورشید قرار ندهید. قرار گرفتن بطری‌های پلاستیکی در معرض نور مستقیم خورشید، می‌تواند باعث آزاد شدن مواد شیمیایی مضر از پلاستیک شود.

4-بطری‌ها را دور نیندازید. اگر دیگر از بطری‌های پلاستیکی خود استفاده نمی‌کنید، آنها را به درستی بازیافت کنید.

با رعایت این نکات ساده، می‌توانید به طور ایمن از بطری‌های پلاستیکی، چند بار استفاده کنید و به حفظ محیط زیست نیز کمک کنید. لازم به ذکر است که بهترین راه برای کاهش مصرف پلاستیک، استفاده از بطری‌های آب قابل شارژ و سایر محصولاتی است که قابل استفاده مجدد هستند.

مزایا و معایب استفاده مجدد از بطری آب معدنی

بطری‌های آب معدنی، عموماً از پلاستیک PET (پلی‌اتیلن ترفتالات) ساخته شده‌اند و استفاده مجدد از آنها، علاوه بر مزایای زیست‌محیطی و اقتصادی، می‌تواند با خطراتی نیز همراه باشد.

مزایای استفاده مجدد از بطری‌های آب معدنی عبارتند از:

کاهش زباله پلاستیکی: استفاده مجدد از این بطری‌ها، باعث کاهش چشمگیر حجم زباله‌های پلاستیکی و در نتیجه کاهش آلودگی محیط زیست می‌شود.

صرفه‌جویی در هزینه: خرید مکرر آب معدنی هزینه‌بر است. با استفاده مجدد از این بطری‌ها، می‌توانید در هزینه‌های خود صرفه‌جویی‌کنید.

کاهش مصرف منابع: تولید پلاستیک، نیازمند مصرف انرژی و منابع طبیعی است. استفاده مجدد از بطری‌های آب معدنی، مصرف انرژی را کاهش می‌دهد.

معایب و خطرات احتمالی استفاده مجدد از این بطری‌ها عبارتند از:

آزادسازی مواد شیمیایی: بطری‌های PET، معمولاً برای یک بار مصرف طراحی شده‌اند. با استفاده مکرر، شستشوی نامناسب، قرار گرفتن در معرض حرارت (مثلاً داخل ماشین ظرفشویی یا در خودرو و زیر نور خورشید) و یا ساییدگی و خراشیدگی، ممکن است مواد شیمیایی مانند آنتی‌مون تری‌اکسید را در آب آزاد کنند. اگرچه مقادیر آزاد شده معمولاً کم و در حد استانداردهای ایمنی هستند، اما برای کسانی که به طور مداوم از این بطری‌ها استفاده می‌کنند، می‌تواند نگران‌کننده باشد.

رشد باکتری‌ها: پلاستیک‌های یکبار ‌مصرف، به راحتی خراشیده می‌شوند و این خراش‌ها  حتی با شستشوی منظم، می‌توانند محل تجمع و رشد باکتری‌ها شوند. شستشوی کامل و خشک کردن صحیح این بطری‌ها نیز بسیار دشوار است.

تغییر طعم آب: با گذشت زمان و استفاده مکرر، پلاستیک ممکن است طعم ناخوشایندی به آب بدهد.

علامت روی بطری های پلاستیکی 

برای شناسایی نوع پلاستیک، کافی است به ته بطری یا قسمتی از آن که معمولاً دارای یک علامت بازیافت مثلثی شکل است، نگاه کنید. درون این مثلث، یک عدد بین 1 تا 7 وجود دارد که نشان‌دهنده نوع پلاستیک است. این کد به شما کمک می‌کند تا تصمیم بگیرید که آیا بطری مورد نظر برای استفاده مجدد مناسب است یا خیر. علاوه بر این، برخی بطری‌ها ممکن است برچسب‌هایی مانند «BPA-free» (بدون BPA) یا «Dishwasher Safe» (قابل شستشو در ماشین ظرفشویی) نیز داشته باشند که اطلاعات بیشتری در مورد ایمنی و نحوه نگهداری آن‌ها ارائه می‌دهند.

مشخصات بطری مخصوص فریزر

همان‌طور که حرارت می‌تواند باعث آزاد شدن مواد شیمیایی از پلاستیک شود، سرمای شدید نیز می‌تواند بر ساختار آن تأثیر بگذارد. همه بطری‌های پلاستیکی برای قرار گرفتن در فریزر مناسب نیستند و ممکن است در اثر یخ‌زدن، ترک بخورند یا بشکنند.

بطری‌هایی که برای فریزر مناسب هستند، معمولاً دارای ویژگی‌های زیر هستند:

ساخته شده از پلاستیک‌های مقاوم در برابر سرما: پلاستیک‌هایی مانند HDPE (کد 2) و PP (کد 5)، مقاومت خوبی در برابر دماهای پایین دارند و کمتر در فریزر آسیب می‌بینند.

علامت «Freezer Safe»: برخی از بطری‌ها یا ظروف پلاستیکی که برای استفاده در فریزر طراحی شده‌اند، دارای علامت یا برچسب «Freezer Safe» هستند. این علامت نشان می‌دهد که محصول در برابر دماهای بسیار پایین، مقاوم است.

فضای خالی برای انبساط: هنگام پر کردن بطری برای فریزر، همیشه مقداری فضای خالی (حدود 1 تا 2 اینچ) در بالای بطری بگذارید. آب هنگام یخ زدن منبسط می‌شود و اگر بطری کاملاً پر باشد، ممکن است در اثر فشار یخ بترکد یا تغییر شکل دهد.

عدم نفوذ هوا: برای نگهداری مواد غذایی در فریزر، بهتر است از بطری‌هایی با درپوش محکم استفاده شود تا از ورود هوا و سوختگی فریزر (Freezer Burn) جلوگیری شود.

برای نگهداری آب در فریزر، حتما از بطری‌های شیشه‌ای که برای فریزر طراحی شده‌اند (با رعایت فضای خالی برای انبساط) یا ظروف پلاستیکی با کیفیت بالا و دارای علامت «Freezer Safe»، استفاده کنید. اگر از بطری‌های پلاستیکی معمولی استفاده می‌کنید، حتماً نوع پلاستیک آن را بررسی کرده و مقداری فضای خالی برای انبساط آب را نیز در نظر بگیرید.